پژوهشی جامع بر ختنه زنان در ایران
خشونت بس: در تحقیقی با عنوان پژوهشی جامع بر ختنه زنان در ایران 1994 که به‌تازگی در خصوص ختنه زنان در ایران منتشرشده، ۴ استان هرمزگان، کرمانشاه، کردستان و آذربایجان غربی از جمله استان‌هایی برشمرده شده است که این عمل در برخی از روستاهای آن‌ها انجام می‌شود. این تحقیق که در آن حدود ۴۰۰۰ نفر در استان‌های نام‌برده موردبررسی قرار گرفته‌اند، موردتوجه نهادها و مطبوعات بین الملی قرار گرفت. هرچند براساس یافته‌های این تحقیق که حدود ۱۰ سال به طول انجامیده، روند ختنه در ایران رو به کاهش است. اما به گفته کارشناسان تنها راه‌حل برای مقابله با این مسئله آگاهی‌رسانی و آموزش خانواده‌های درگیر است.
براساس یافته‌های این تحقیق، ختنه کردن دختران سنتی است قدیمی که به‌پیش از اسلام یا مسیحیت بازمی‌گردد، و درحالی‌که موافقان این اقدام آن را به دین ربط داده و آن را یکی از الزامات دین اسلام می‌دانند، در قرآن به‌هیچ‌عنوان به ختنه (بریدن بخشی از اندام جنسی زنان) اشاره‌ای نشده است.
نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که ختنه زنان در ایران آمار چندان بالایی ندارد اما این عمل در ایران به‌ویژه در میان برخی اهل تسنن شافعی مذهب سابقه طولانی دارد( گروهای کوچکی از شیعیان در جنوب ایران نیز دخترانشان را ختنه می‌کنند). به اعتقاد محقق و کارشناسان این تحقیق، از نگاه حکومتی به دلیل اینکه این مسئله یک عرف در میان برخی از سنی‌ها است، دولت ایران چندان علاقه‌ای به دخالت در آن ندارد.
در این تحقیق مشخص شد که شیوع ختنه در استان هرمزگان نسبت به سه استان دیگر بیشتر است. براساس داده‌های این تحقیق در اکثر روستاهای حوالی میناب، بندر پهل، کنگ، لنگه، گاوبندی، خمیر، هرمز، لارک، کیش و قشم نیز ختنه دختران انجام می‌شود. بریدن بخشی از اندام جنسی زنان در منطقه اورامانات استان کرمانشاه، روستاهای از شهرستان‌های کامیاران، روانسر، جوانرود، پاوه، نودشم، نوسود و شاهو معمول بوده است، هرچند در برخی از این مناطق، مردم ختنه دختران را کنار گذاشته‌اند.
براساس این تحقیق، در استان کردستان و منطقه مریوان به‌خصوص در روستای بزرگ اورامان تخت میزان ختنه دختران بالاست. با وجود این، در روستاهایی دیگر نظیر کماله، بلبر و همچنین در برخی شهرهای کوچک استان کردستان از جمله سقز بنا به اظهارات محلی چندین دهه است که سنت ختنه زنان کم و حتی منسوخ شده است. این پژوهش میدانی نشان می‌دهد که در برخی روستاهای منطقه موکریان، در حد واسط استان‌های کردستان و آذربایجان غربی، درصد کمی از دخترانی که بالای ۱۰ سال دارند ختنه شده‌اند. مناطق شمالی آذربایجان غربی که مسکن کردهای کرمانج زبان است و با وجود سنی بودنشان عمل ختنه را بر دخترانشان انجام نمی‌دهند. براساس این تحقیق، «یکی از دلایل این امر در جنوب استان آذربایجان غربی، ورود غیرقانونی و فصلی گروه‌های کولی از کردستان عراق به کردستان ایران است».
نویسنده این پژوهش، کامیل احمدی، مردم‌شناس که چند تن از زنان خانواده‌اش ختنه شده‌اند، درباره فراگیری این عمل در غرب ایران نوشته است: «در کردستان ایران، ختنه دختران در برخی مناطق سنی نشین معمول است، از جمله در روستاهای مرزی هم‌جوار کردستان عراق. با وجود این، رواج آن در این مناطق بسیار پراکنده است.
کامیل احمدی، پژوهشگر و محققِ متولد کردستان ایران و ساکن مهاباد واقع در استان آذربایجان غربی است و تاکنون در قالب یک انسان‌شناس و مردم‌نگار در زمینه موضوعات مربوط به فرهنگ محلی، مهاجرت، کودکان و زنان، حقوق اقلیت‌ها و مسائل خاورمیانه کار کرده است. او دانش‌آموخته کارشناسی حقوق انتشارات و چاپ از دانشگاه هنر لندن و کارشناسی ارشد انشان‌شناسی و مردم‌نگاری از دانشگاه کنت، کانتربری انگلستان است. وی اولین کتاب راهنمای سفر در کردستان ترکیه را با نگاهی قوم‌نگارانه برای ۱۵ استان عمدتا کردنشین کردستان در سال ۲۰۱۰ با نام نگاهی دیگر بر شرق و جنوب شرق ترکیه در استانبول به چاپ رسانده است. چند مورد از کارهای تحقیقی و بصری اخیر وی عبارت‌اند از دو کتاب و سه فیلم کوتاه مستند– قوم‌نگاری که در آخرین بازدیدهای خود از منطقه خاورمیانه تهیه کرده است. مهم‌ترین تحقیق اخیر وی (پژوهشی جامع بر ختنه زنان در ایران 1994) است. وی همچنین مقالات زیادی در زمینه موضوعاتی از قبیل جنسیت، اقلیت‌ها، چند فرهنگی و مدرنیته در خاورمیانه و سایر بخشهای جهان ارائه کرده است. وی اخیرا در حال ارائه پروژه‌هایی در مورد ازدواج خردسالان و ختنه مردان است. بنا بر تحقیقات انجام‌گرفته جهانی، ختنه مردان نیز عوارضی از قبیل کاهش لذت جنسی و زود انزالی را به همراه دارد.
ایشان کارشناس رسمی نهادهای بین‌المللی از قبیل حقوق در برنامه تبعید و طرح بین‌المللی حقوق پناهندگان در مورد ایران و کردستان عراق بوده و گزارش‌های و تحقیقشان یکی از مراجع مورد تایید قانونی و تخصصی در مورد ختنه زنان در ایران در سازمان ملل و دادگاه‌های عالیه اروپا، استرالیا، نیوزلند و امریکای شمالی است.
وی در پژوهشش می‌گوید: شروع این تحقیق و فیلم تصویری برمی‌گردد به سال ۲۰۰۵ که پس از سالها از اروپا به زادگاه خود یعنی کردستان ایران بازگشتم تا درباره ختنه دختران بیشتر بدانم. قبل از بازگشتن به ایران، با برخی سازمانهای غیردولتی بشردوستانه در آفریقا همکاری کرده بودم و فرصت آن را یافته بودم که پژوهش‌های سازمان ملل برای مبارزه با ختنه دختران را در کشورهایی مثل مصر، کنیا و سودان از نزدیک تجربه کنم. من که از کودکی خاطراتی مبهم در سر داشتم حاکی از اینکه در بخشهایی از کردستان ایران دختران را ختنه می‌کنند، تصمیم گرفتم تحقیقی مقدماتی در این خصوص صورت دهم. بر این اساس کار را از خانواده و بستگان نزدیک خودم شروع کردم و با کمال تعجب متوجه شدم که ختنه دختران رسمی دیرین در مناطق مکریان است و حتی در میان خانواده درجه اول خودم نیز انجام شده است. جنسیت من، داشتن پیشینهای غیر سنتی به دلیل زندگی در اروپا و حساسیت شدید خود موضوع (پرداختن و صحبت در مورد خصوصیترین بخش بدن زن) باعث شد که زیر ذرهبین قرار بگیرم و با حساسیت و مقاومت برخی مردم مواجه شوم. متوجه شدم که برخی از اهالی محل بخصوص مردان کار مرا جدی نمیگیرند. برخی مردم، از جمله جمعی از بستگان خودم، بر این عقیده بودند که درگیر شدن در چنین موضوعی در شان یک مرد نیست و این پرداختن به این موضوع را کاری «مردانه» نمیدانستند. راست اینکه، در ایران در میان مردم مناطقی که ختنه دختران میان آن‌ها معمول نیست کمتر کسی خبر دارد که در این کشور دختران را ختنه می‌کنند. اولین و البته تنها مستندی که تا به حال درباره ختنه دختران در ایران ساخته‌شده فیلمی است با عنوان «به نام سنت» حاوی دیدگاههای اهالی روستاها و توابع کردنشین مهاباد و نیز برخی روستاهای اطراف استان کردستان و اورامان _منطقه‌ای واقع میان کرمانشاه و کردستان _ که این‌جانب فیلم‌برداری کردم. نسخه اخیر این مستندِ مردمشناختی شامل مصاحبه‌هایی است که در برخی مناطق و روستاهای استان کرمانشاه و هرمزگان از جمله در جزایری نظیر قشم، هرمز و کیش انجام داده‌ام. این مستند علاوه بر مصاحبه با زنان و ختنه‌کنندگان محلی (بی‌بی‌ها)، عقاید و باورهای مردان، کارکنان بخشهای درمانی و پزشکی و همچنین روحانیون آن مناطق را نیز گردآوری کرده و بدین ترتیب سند تصویری گویایی از ختنه دختران در برخی نواحی روستایی ایران که پای کمتر کسی بدان جا رسیده به‌دست می‌دهد.
پس از انتشار این تحقیق و پخش مستند از شبکه های بین الملی سازمان ملل و کمیته حقوق کودک این سازمان و برخی دیگر از سازمانهای بین‌المللی توصیه‌های به کشور ایران کردند. کامیل احمدی در جلسه حقوقی سازمان ملل واقع در ژنو سویس و اخیرا در کشور مصر-قاهره- در مورد اهمیت این موضوع در کنفرانس بین‌المللی سلامت روان کودک سخنرانی کرد.
برای دانلود نسخه فارسی و انگلیسی تحقیق و تماشای فیلم به لینک‌های زیر مراجعه فرمایید:
نسخه فارسی:
http://kameelahmady.com/fa/fgm-in-iran
نسخه انگلیسی: