همه باید توانگر شوند
خشونت بس: موسسه رهروان پیام مهر، یک موسسه خودیار است که از سال 1386 فعالیت خود را در تهران آغاز کرد. فعالیت اصلی موسسه بر زنانی که همسرانشان سوءمصرف کننده مواد هستند متمرکز است و به دنبال کاهش آسیب چنین خانواده‌هایی است.
خانم محمدنژاد مسئول موسسه رهروان پیام مهر، درباره شکل‌گیری موسسه این‌طور می‌گوید:
«من همسرم معتاد و بیکار بود و فشارها روی من بسیار زیاد بود. در کنار مادرم زندگی می‌کردم و وضع اقتصادی خانواده ما بسیار بد بود. من به دنبال راهی برای نجات همسرم خیلی تلاش کردم اما هر بار شکست می‌خوردم. از طریق یکی از اعضای خانواده‌ام که خودش معتاد بود، با جلسات نارانان آشنا شدم. اولین باری که در جلسات نارانان شرکت کردم در من خیلی تاثیر گذاشت و دنیا برایم تغییر کرد. من به‌طور مرتب در این جلسات شرکت می‌کردم و بعد از 4 ماه همسرم گفت که می‌خواهد ترک کند و با هم رفتیم پارک چیتگر برای ترک او. من قدم‌ها رو شروع کردم و بسیار تاثیر مثبتی در من داشت. دوست داشتم کامپیوتر یاد بگیرم. از طریق یکی از دوستان به موسسه گیتا مهر معرفی شدم که کلاس‌های رایگان برای آموزش کامپیوتر داشت. موسسه گیتا مهر در زمینه‌ی توانمندسازی کار می‌کرد. روی یکی از دیوارهاش تابلویی بود که روی آن نوشته شده بود: «همه باید توانگر شوند، توانگری برای رشد کمال معنویت یک ضرورت است» من مدام به خودم می‌گفتم چی می‌شد که ما هم برای خودمان همچنین موسسه‌ای داشته باشیم. تصمیم گرفتم که دنبال کارش را بگیرم. رفتم شهرداری و داستان خودم را برای آن‌ها تعریف کردم. رو به روی خانه‌ام، خانه‌ی خالی بود که متعلق به شهرداری بود. کلید آنجا را به مدت یک هفته به من دادند و گفتند برو آنجا و شروع به کار کن. زمانی که ساختمان را به ما دادند خرابه‌ای بود اما با کمک دوستان دیگر توانستیم تمیز و رنگ کنیم و برای کار خودمان آماده‌اش کنیم.»
وی درباره همراهی دیگر نهادها می‌گوید: «موسسه ما بر مبنای صداقت راه‌اندازی شد و در این کار نهادهای دیگری همراه ما بودند، موسسه امید صبا و موسسه مادران امروز به ما در این راه کمک کردند. همچنین موسسه گیتا مهر را هم در اول راه به ما کمک کردند و به ما راهنمایی می‌دادند.»
مددجویان اصلی موسسه زنان آسیب دیده هستند. خانم محمدنژاد دراین‌باره می‌گوید: «من توانستم زن‌های مختلف که درگیر اعتیاد همسرانشان بودند را از کلاس‌های نارانان در اینجا جمع کنم. زن‌های مختلف از نارانان من را می‌شناختند و شروع کردیم به کار کردن قدم‌ها. کم‌کم آدم‌ها به هم اطلاع‌رسانی کردند و مخاطب‌های زیادی از جاهای مختلف شهر می‌آمدند. کم‌کم کلاس‌های مشاوره را شروع کردیم. با این وجود که مخاطبین ما اکثرا همسران معتاد هستند اما اگر هرکسی هم مراجعه کند به او کمک می‌کنیم. مثلا اگر زنی هم که خشونت دیده باشد یا اگر شخص معتادی هم مراجعه کند ما می‌پذیریم. معمولا به کمپ‌های مورد اعتمادمان می‌فرستیم برای ترک.»
این زنان قربانی انواع مختلف خشونت هستند که اغلب اعتیاد همسرانشان مسببش بوده است. موسسه اقداماتی را در زمینه‌های مختلف برای آنان در نظر گرفت. اقدامات آموزشی در دو سطح آموزش مهارت‌های اجتماعی و روانی و آموزش مهارت‌های حرفه‌ای پی گرفته شد.
در سطح آموزش مهارت‌های اجتماعی و روانی، جلسات مشاوره، کارگاه‌های مختلف با موضوع مهارت‌های زندگی، ارتباطات بین نسلی و … برگزار می‌شود.
مخاطبین اصلی موسسه رهروان پیام مهر، زنان هستند اما آن‌ها کودکان را هم تحت پوشش دارند. علاوه بر کلاس‌های مشاوره، استعدادیابی و کارگاه‌های ارتباط موثر، تحلیل رفتار متقابل، ارتباط موثر با خانواده، در زمینه‌های تحصیلی هم کلاس‌های آموزشی در حوزه کودکان و نوجوانان در موسسه برگزار می‌شود.
در زمینه‌ی آموزش مهارت حرفه‌ای، موسسه آموزش‌هایی در زمینه‌ی خیاطی، آرایشگری،شیرینی‌پزی در نظر گرفته است. اما موسسه رهروان پیام مهر، به مدت 4 سال در طبقه‌ی بالای موسسه تولیدی خیاطی راه‌اندازی کرده است. خانم محمدی از اعضای موسسه، درباره ایده‌ی توانمندسازی اقتصادی در قالب تولیدی، می‌گوید:
«ما درنتیجه مشاوره‌ها به این نتیجه رسیدیم که برای بسیاری از کسانی که مراجعه می‌کنند باید کار راه بیندازیم. درواقع این ایده کار، با آموزش حرفه شروع شد که این آدم خشونت دیده یک نیاز مهمش، نیاز مالی است. آدم معتاد فقط می‌خواست از این خانواده بکند. ما به این نتیجه رسیدیم که ابتدا کاری در حد و اندازه‌ای که آن‌ها بتوانند در خانه خودشان کار انجام دهند، یاد بدهیم. چون خیاطی نیاز به ابزار داشت که تأمینش برای آن‌ها سخت بود. درنتیجه اولین کاری که یاد دادیم، تعمیر لباس بود که با یک قیچی و چرخ خیاطی می‌شد کار را انجام داد. این کار خروجی خیلی خوبی داشت. با یک چرخ خیاطی شروع کردیم در عرض یک ماه 15 عدد چرخ خیاطی به‌صورت خیریه‌ای به ما رسید. به هرکسی که می‌شناختیم گفتیم که اگر چرخ خیاطی دارند که ازش استفاده نمی‌کنند به ما بدهند و ما در اختیار افراد قرار می‌دادیم. بعدازآن راه‌اندازی کارگاه را شروع کردیم. با کمک خیرین کارگاه خیاطی را در طبقه بالای موسسه تجهیز کردیم. خروجی‌های بسیار خوبی داشتیم. یکی از مددجوها بعد از یادگیری، در زیرزمین خانه‌ی خودش تولیدی راه‌اندازی کرد. دو سه تا خروجی داشتیم که چرخ‌کار شدند.»
وی همچنین درباره شیوه‌ی کار در تولیدی می‌گوید: «ما پارچه می‌خریدیم و ملافه می‌دوختیم و در نمایشگاه‌ها می‌فروختیم. بعد خیاط آوردیم و کار خیاطی می‌پذیرفتیم. الآن از تولیدی برش کرده می‌آورند و بعد کار دوخت را انجام می‌دهند. ما سعی کردیم نگاه صرفا تولیدی نداشته باشیم و نگاه توانمندی داشته باشیم. کسانی که در تولیدی یا در خود موسسه کار می‌کنند، حتمن از مشاوره‌های رایگان و از کلاس‌های مختلف استفاده می‌کنند و سعی کردیم این دو باهم همراه باشند.»
موسسه اقدامات دیگری نیز در سطح محلی و منطقه‌ای انجام داده است. یکی از آنان برگزاری همایش است. خانم محمدنژاد می‌گوید: «همایش زیاد برگزار کردیم با همراهی شهرداری. همایش “جوان موفق”، “شکوفه‌های زندگی” برای زوج‌های جوان، “هم‌وابستگی دیگر بس است” و … » برخی اقدامات نظیر گل‌کاری در اطراف موسسه با کمک زنان موسسه از اقدامات محلی موسسه است.
اقدامات دیگر موسسه برگزاری بازارچه برای کمک‌های خیریه به بیماران سرطانی، غرفه‌های فروش لباس و غذا در موسسه، اردوهای تفریحی برای زنان و کودکان موسسه است.
موسسه با نیروهای ثابتی که از مددجویان سابق موسسه بودند، اداره می‌شود. برای این افراد کلاس‌های مختلف برگزار می‌شود و هر هفته جلسه‌ای برای مدیریت درونی موسسه تعریف شده است. خانم محمدنژاد درباره چگونگی مدیریت هزینه‌ها می‌گوید: «هزینه موسسه همیشه زیر صفر است. چون درآمد نداریم و تنها از طریق برگزار کردن کلاس‌ها درآمدی نصیب موسسه می‌شود که به دلیل آنکه ما مددجوهای خاصی داریم که همسرانشان زندان هستند. آن‌ها در کلاس‌های ما رایگان شرکت می‌کنند و اگر هزینه‌ای از کلاس‌ها بماند برای آن‌ها خرج می‌کنیم.»
موسسه رهروان پیام مهر کتابخانه هم دارد که بیش از 150 نفر عضو دارد و اعضا به‌طور مرتب از آن استفاده می‌کنند.